Een kijkje in de werfhistorie met Ruud
Achter ons ligt veel historie. Voor ons ligt de toekomst. Samen werken we aan een nieuwe stadswijk aan het IJ. Buurtbewoners, ondernemers en bezoekers zorgen voor dat speciale NDSM-gevoel. Vandaag stellen we je voor aan Ruud van der Sluis, geboren in het oprichtingsjaar van de NDSM én tegenwoordig collectiebeheerder van Stichting NDSM-Herleeft.
Ha Ruud, je bent geboren in het oprichtingsjaar van de NDSM hoorden wij. Wat verbindt jou nog meer met deze plek?
Ik ben niet alleen in het oprichtingsjaar geboren, in 1946, maar ik ben ook opgegroeid mét de werf. De begin- en eindtijden van de werk- en schafttijd bij de NDSM werden aangekondigd door sirenes die in de oorlog deel uitmaakten van het luchtalarm waarschuwingssysteem. Dit was in de wijde omtrek en dus ook op scholen te horen. Ik was geen enthousiaste leerling en vond naar school gaan maar tijdverlies. Door het geluid van de sirenes wist ik letterlijk hoe laat het was. De NDSM was soms ook een illegaal speelterrein, gevaar zag ik toen nog niet.
Waarom ben je gaan werken op de NDSM-werf? En hoe zagen jouw dagen er toen uit?
Ik wilde als jochie varen, avonturen beleven, de wereld zien. Daar dacht mijn vader heel anders over, rekenen was niet mijn sterkste kant dus zat de hogere zeevaartschool er niet in. Het werd lager technisch onderwijs, timmeren, houtbewerking. Dat vond mijn vader een eerzaam beroep. Varen als scheepstimmerman zat er ook niet in. Er werd bepaald dat ik net als hij en vele andere familieleden bij de NDSM zou gaan werken. Ik was toen 15 jaar. Bij de NDSM moest ik weer twee jaar naar school, naar de bedrijfsschool De Eenheid. Via een old-school meubelmakersopleiding werd ik opgeleid tot scheepsbeschieter. Na een aansluitend NDSM-stagejaar werd het inrichten van scheepsinterieurs en alles dat verder aan hout op een schip aanwezig was mijn voorland.
Welke herinnering aan de werf zal jou altijd bijblijven?
De geluiden, hectiek, geuren en het kolossale. Een spannende en zeker niet ongevaarlijke mannenwereld (slechts 2% was vrouw).
Wat weten mensen nog niet over de historische NDSM-werf?
De NDSM was te vergelijken met een stad. Zoals een stad wijken, bevolkingsroepen, culturen en voorzieningen kent, zo was dit ook bij de NDSM. Alle beroepsgroepen waren kleine domeintjes, er was verschil tussen stropdassen en overalls, tussen werkvolk en kantoorpersoneel, tussen reparatie en nieuwbouw. Net als een stad had de NDSM arbeidsimmigranten, een maatschappelijk werkster, een huisvestingsbureau, tandarts, medische dienst en een school.
Je bent nu de collectiebeheerder van Stichting NDSM- Herleeft. Waarom ben je dit gaan doen en waarom zouden mensen jullie collectie eens moeten bezoeken?
Als jongetje had ik altijd iets met schepen, de werf, water en de haven. Via familieleden en buren die bij de NDSM werkzaam waren, werd ik rijkelijk voorzien van alles dat met deze zaken te maken had. Zo ontstond een enorme collectie aan 1001 dingen. Toen ik op mijn 55ste kon stoppen met werken heb ik de draad weer opgepakt. Dankzij oud-werknemers en het internet groeide de collectie opnieuw. Dit heeft geresulteerd in een website, vervolgens een projectgroep welke in 2013 een stichting is geworden, Stichting NDSM-Herleeft, en een locatie op de werf. Hier tonen wij een grote verscheidenheid aan NDSM gerelateerde voorwerpen, zoals gereedschap, scheepsmodellen, drukwerk, documenten, persoonlijke bescheiden, personeelsinformatie, memorabilia, bouwtekeningen en foto’s. Wij geven hier ook presentaties over aan scholen.
Wat maakt jouw werk / Stichting NDSM-Herleeft zo bijzonder?
Wij zijn geen museum, maar beogen dit wel. Op onze locatie op de werf, De Blauwdruk, is wel heel veel te zien. Wij kunnen alles over de negentig jaar nautisch industriële geschiedenis vertellen. Zo’n plek bestaat er nog niet. Dat Amsterdam Noord voorheen een groot industriegebied, een veelal rood arbeidersbolwerk was, is nu geschiedenis en dat mag niet vergeten worden.
De werf is met de komst van woningen aan het veranderen. Op welke manier hoop jij de historie hier terug te zien?
De veranderingen op de voormalige NDSM-werf, ooit een van de grootste scheepswerven van de wereld, gaan snel. De eens enorme loodsen en kranen bepalen niet meer het profiel. Het zou mooi zijn als de landschaps- en woningarchitecten (meer) verwijzingen naar de werfactiviteiten maken in de nieuwbouw. Ook de kleur blauw, de huiskleur bij de NDSM voor grote oppervlakten zoals deuren, zou een mooie optie zijn. Er is helaas al te veel gesloopt, voorgoed verdwenen. Op het middenterrein is het voor een buitenstaander, en dat worden er steeds meer, niet duidelijk dat dit gebied ooit tot een scheepswerf heeft behoord. Ik hoop dat wij als Stichting NDSM-Herleeft, maar ook middels de nieuwe architectuur de historie kunnen eren.
Wat mag er volgens jou niet ontbreken én maakt dit nieuwe stadsdistrict af?
Het zou de gemeente Amsterdam en wie zich verder verantwoordelijk en/of aangesproken voelt, sieren als er een echt museum komt, een nautisch industrieel museum. Niet alleen over de NDSM, maar alle werven in Noord-Holland en daarbuiten. Een “Nederlands Dok en Scheepsbouw Museum”, waarbij Nederlands in dit geval voor nationaal staat. Op de nieuwe NDSM-werf!
