Noeste arbeid inspiratie voor nautisch ontwerp

Het Amsterdamse bureau Dok architecten – zelf bewoner van het Kraanspoor op de werf – wordt dagelijks geïnspireerd door het uitzicht op het IJ, de jachthaven Amsterdam Marina en de historische gebouwen. Bij het ontwerpen van een nieuw stukje NSDM kwam deze inspiratie wel heel goed van pas. Nautisch NDSM werd voor het architectenteam een geweldige uitdaging.

De ontwerpvraag was helder: ‘’Maak een stadsblok met verschillende formaten en hoogtes, en blijf zo dicht mogelijk bij de geest van de werf.’’ Die werf proeven en voelen doet het team onder leiding van architecten Liesbeth van der Pol en Patrick Cannon dagelijks. De noeste arbeid van de grote scheepsobjecten van de oude werf werd een inspiratiebron. Het resultaat is het stoere en krachtige woonblok Nautisch NDSM. Het plan met 268 woningen, een kantoor, commerciële voorzieningen, een binnentuin en een parkeergarage aan de voet van de marina wordt de eyecatcher van de NDSM-werf.

Inspiratie, trots en een mix van wonen-werken-cultuur

Liesbeth van der Pol: ‘’Je eigen buur ontwerpen is natuurlijk leuk en spannend. Het fietsen naar ons kantoor langs grote historische loodsen heeft het materiaalgebruik, de detaillering en kleurgebruik van de verschillende woongebouwen in het blok geïnspireerd. De sfeer van de werf zie je terug in de architectuur. Wat mij in het gebied erg aanspreekt is de mix van wonen-werken. Het geeft een eigen dynamiek aan een nieuw stuk Amsterdam. Daarbij is het mooi om te zien hoe de werf zich langzaam ontwikkelt tot een meer moderne mix van wonen, werken én cultuur. Deze groei brengt elke keer een verassing. Bijvoorbeeld de leuke nieuwe horecaplekken die erbij komen of het beleven van culturele plekken of evenementen.’’

De eerste schetsen van Nautisch NDSM hadden een romantische uitstraling, met meer detaillering en uitgesproken vormen in de architectuur. In deze opzet was ook een hotel opgenomen. Het uiteindelijke design heeft een stoerder karakter gekregen dat helemaal past bij de huidige uitstraling van de NDSM-werf. De eerste visie is omgebogen naar meer woningen in het plan en minder gebouwen. Besloten is het hotel uit het programma te halen. De hoogteaccenten zijn teruggebracht van twee naar één eyecatcher, de witte Kraantoren op de hoek van het Kraanspoor en de Werfstraat. De binnentuin is zoveel mogelijk gespiegeld aan de buitenzijde van het blok, zodat deze zich als het ware opent naar het IJ.

Krachtig ontwerp

Aanvankelijk was het ontwerp van Nautisch NDSM druk, bijna kakofonisch. Nu is het één geheel geworden dat blend met heel NDSM. Onder andere door het gebruik van aluminium, beton voorzien van structuur en warm metselwerk. Het project versterkt het al aanwezige karakter van scheepvaart, water en industrie. Met name de eenvoud van vormen en materialen maakt het bijzonder. Nautisch NDSM is ‘supersimpel’ en mooi gemaakt. Heerlijk wonen aan het water en vanuit elk raam een fantastisch uitzicht. Elk gebouw heeft bijvoorbeeld één type raam, dat ritmisch wordt doorgezet over de gevel. Zijn de gevels van baksteen dan verwijzen ze naar de oude NDSM-loodsen; de witte gevels hinten naar de voorbij varende boten.

Het Havenblok en de Lincoln uitgelicht

Patrick Cannon: “Het Havenblok en De Lincoln liggen aan de boardwalk langs het water. Op deze plek wonen heeft een enorme toegevoegde waarde voor de bewoners; de gebouwen zijn nauw verbonden met de boardwalk en het water. Bij beide gebouwen hebben alle woningen zicht op het IJ. In Het Havenblok liggen alle woningen zelfs direct aan het water. Kenmerkend zijn de grote ramen, die veel licht binnenlaten. Vanuit de hoekappartementen in De Lincoln kijk je door de grote ramen aan twee zijden wijds uit over de Amsterdam Marina, de stad en het IJ. De verschillende woningtypes zijn alles behalve een eenheidsworst. Er is veel variatie in woningtypen voor een brede groep kopers.”

Groene binnentuin met een knipoog naar het verleden

Liesbeth van der Pol: “Wij vinden het belangrijk om natuurinclusief te bouwen. Dat betekent dat we de plek zo gezond en natuurlijk mogelijk inrichten voor mens, plant en dier. Zelfs midden in de stad is dat mogelijk. Groen en water integreren we op zoveel mogelijk plekken in de architectuur. We hebben bijvoorbeeld plekken gemaakt voor vogels, vleermuizen en insecten om te kunnen broeden of te overnachten.

De binnentuin zelf is een natuurtuin, met bijvoorbeeld paardenbloemen en meerstammige heesters. Door de gevels van begroeiing te voorzien, brengen we het gevoel van de groene binnentuin ook naar buiten, zodat iedereen er – vanaf de boardwalk – van kan genieten. De grote muurschildering op de zijgevel van het Werfblok is een 17e-eeuws fregat, een prachtig beeld dat we kennen uit de Amsterdamse historie. Het is een verwijzing naar de scheepsbouw in het gebied en de streetart waar NDSM zo bekend om staat. Deze levendige buitenkunst is vanuit de binnentuin en de Werfstraat goed te zien en bereikbaar voor zowel bewoners als bezoekers.

Een imposante trap met glazen gevel

Partrick Cannon: “Door de gebouwen in hoogte en breedte te laten verschillen is er een zo duidelijk mogelijke verbinding gelegd met de openbare ruimten. Met deze hoogteverschillen vallen er gaten in het gevelbeeld, die een kijkje bieden in de natuurinclusieve binnentuin. Het groen komt je als het ware tegemoet! Daarbij laten we de kopgevels van deze “gaten” begroeien, voor een nog sterkere groenervaring van buitenaf. De trap vanaf de boardwalk naar de binnentuin maakt het mogelijk voor bewoners én bezoekers om de tuin – die circa drie meter hoger ligt dan straatniveau – al van buitenaf te ervaren. Deze fungeert als verbindingspunt tussen straat en tuin; een plek voor ontspanning in de zon.”

Nautisch NDSM geeft energie

Liesbeth van der Pol: “Het project kent een aantal duurzame ingrepen. De energievoorziening van Nautisch NDSM komt bijvoorbeeld van een WKO-installatie, die zorgt voor (vloer)verwarming en koeling. In de binnentuin groeit verkoelend groen en de daken worden voorzien van meer dan 700! zonnepanelen, die energie leveren voor de woongebouwen, de commerciële voorzieningen, het kantoor en de parkeergarage. Sociale duurzaamheid is een belangrijk thema voor Dok architecten en meegenomen in het ontwerp. De binnentuin, de imposante trap er naartoe en de sfeer van de boardwalk aan het water stimuleren ontmoeting, voor groot en klein. Vooral de levendige boardwalk zal straks bruisen van de energie.”

Patrick Cannon: ‘’De nieuwe bewoners van (Nautisch) NDSM zoeken naar een gezonde, frisse en moderne stedelijke woon- en werklocatie. Deze is in en rond Nautisch NDSM volop aanwezig. Bewoners kunnen in de directe omgeving (water)sporten en verantwoord recreëren. Daarbij hebben we ruimte gecreëerd om in te netwerken en te ontmoeten. Iets dat moderne stedelingen belangrijk vinden en graag dichtbij hebben. De potentie van deze locatie ligt in het geweldige uitzicht en de sociale kern van het plan. Dit gaat een echte NDSM hotspot worden!

Liesbeth

Liesbeth van der Pol vestigde zich in 1989 als zelfstandig architect. In 2007 was ze één van de mede-oprichters van Dok architecten. Als Rijksbouwmeester adviseerde ze van 2008 tot 2011 de regering over het architectuurbeleid. Van 2014 tot 2017 was ze supervisor Architectuur en Stedenbouw van Schiphol Airport. Haar manier van werken, het aquarelleren, is een unieke zoektocht naar de essentie van een ontwerp.

Patrick

Patrick Cannon is sinds 2016 partner van Dok architecten en stuurt als ervaren architect de dagelijkse workflow aan. Binnen uiteenlopende opgaves, van woningen tot musea, zoekt hij naar passende oplossingen door te onderzoeken en te puzzelen. De open sfeer en het plezier bij Dok architecten zijn grote drijfveren die hij continu probeert te faciliteren.