Auteur: Claudia Moerland

Wie al een tijdje op NDSM woont, kan de maandelijkse NDSM Clean-Ups niet zijn ontgaan. Het begon met drie enthousiaste werfbewoners, die tijdens de pandemie hun handen uit de mouwen wilden steken door afval te prikken. Dat werd een echte community, die afgelopen zondag precies drie jaar bestond. Daarom was het tijd voor een mooie jubileumschoonmaak, in samenwerking met team Leven op NDSM. Aansluitend aan de schoonmaakactie houden we een welverdiende borrel voor de schoonmakers in het kantoor van projectontwikkelaar G&S&. Initiatiefnemer Rens nam ons vooraf mee in het verhaal van de clean-ups.

Patronen ontdekken
Een tijd lang hielden de schoonmakers nauwkeurig bij in een app wat voor afval er werd gevonden. Een intensief proces, en daardoor niet iedere zondag vol te houden. Toch hielp het om patronen in het afval te ontdekken. ‘Het is erg moment- en weersafhankelijk. Rondom een festival zie je bijvoorbeeld veel tie-wraps of bij een oplevering juist plastic en karton van verhuisdozen. Eigenlijk waren sigaretten de reden om het bij te gaan houden. Je ziet duidelijk welke looproutes mensen nemen over de werf en waar prullenbakken nodig zijn. We hebben een paar bedrijven aangesproken om een sigarettenpaal te plaatsen. Wel op een positieve manier, want alle beetjes helpen.’

NDSM beter leren kennen
Eerst waren de acties van NDSM Cleans Up uiteraard puur bedoeld om de werf op te ruimen. Al  snel ontstond er een vaste groep bewoners en werd het ook een sociaal moment om samen te komen met de buurt. Tijdens een zomerse editie leek het de deelnemers wel lekker om daarna nog iets te drinken. ‘Mijn huisbaas was toen de eerste die een borrel sponsorde voor de schoonmakers. Dan raak je wel in gesprek met elkaar. Inmiddels is het drankje achteraf niet meer weg te denken. Dit jaar gingen we al langs bij Gio’s by the river, Kometenbroodcafé en MACA. Soms krijgen we ook een rondleiding of workshop. Zo leren we bijna elke maand een bedrijf of organisatie beter kennen.’

‘Goed bezig!’
Steeds vaker komen buurtbewoners zelf op de schoonmaakacties af. Daardoor hoeft initiatiefnemer Rens weinig aan promotie te doen: ‘Als we aan het prikken zijn, spreken mensen ons meestal zelf aan. Die mensen nodigen we dan uit om ook een keer mee te doen, ongeveer een kwart komt. We proberen de acties zo laagdrempelig mogelijk te maken. Daarom leggen we het zo simpel mogelijk uit aan nieuwsgierige mensen: we zijn een groep buren die iedere maand de werf schoonmaakt. De spullen staan op de eerste zondag van de maand klaar, om 14.00 uur bij het voetbalveldje naast BinnenDok.’ Een heldere afspraak, zodat iedereen het kan onthouden.

De grens van de werf over
NDSM Cleans Up richt zich natuurlijk vooral op NDSM, maar inmiddels zijn er ook uitstapjes naar andere buurten geweest. De ochtend van het jubileum is er bijvoorbeeld een kindereditie in het Westerpark. Rens vertelt: ‘De gemeente vroeg of wij het een goed idee vonden om ook schoonmaakacties te organiseren in omliggende wijken, zoals Tuindorp Oostzaan. Daar waren onze deelnemers wel over te spreken, dus toen is het balletje gaan rollen. Inmiddels hebben we bijvoorbeeld opgeruimd in De Bongerd, langs het kanaal en dus in het Westerpark. Daarom zoeken we naar ambassadeurs die voor de locaties buiten NDSM contactpersoon willen zijn.’

Meer weten over de schoonmaakacties? Kijk dan op hun Instagrampagina. 

Nog even en dan betrekken de bewoners van Nautisch NDSM hun nieuwe thuis! Terwijl de laatste hand wordt gelegd aan de woningen, nemen we jullie alvast mee op een virtuele reis naar de binnentuin, waar beeldend kunstenaar Wouter Brave een betoverend lichtkunstwerk voor maakt.

Geïnspireerd door de oude scheepswerf, gebruikt Wouter industriële materialen om een poëtisch kunstwerk met twee gezichten te creëren. Wij zochten hem op in en rond zijn werkplaats in het oosten van het land. In deze video geeft Wouter een voorproefje van de contouren en de betekenis van het kunstwerk. Tipje van de sluier: het wordt meditatief van karakter.

Het kunstwerk werd gemaakt in opdracht van G&S& en geschonken aan Altera.

In oktober vorig jaar werd tijdens het start bouw event van NoordBaak het kunstwerk onthuld dat in een centrale ruimte van het nieuwe woongebouw komt te hangen. MEET ME AT THE LIGHTHOUSE is de toepasselijke naam van het cadeau aan alle nieuwe bewoners. Tijd voor een gesprek met de straatkunstenaar, Klaas Lageweg.

Klaas Lageweg kwam op NDSM terecht toen hij meedeed aan een commercieel project waarbij kunstenaars 400 schilderijen maakten voor biermerk Grolsch. Voor hem was dat de eerste concrete aanraking met de werf, die hem ook in contact bracht met museum STRAAT: “Toen ik hier voor het eerst kwam dacht ik: ‘Wow, dit is zoveel leuker dan de binnenstad van Amsterdam!’ Mijn kunstwerk dat in STRAAT staat, heet Raw Beauty en sluit naadloos aan op de contrasten van NDSM. Er zit iets moois in het contrast tussen het rauwe randje en de rijke historie, en de ontwikkeling tot een nieuw leefgebied. Daar zit een soort essentie in.”

Van subcultuur naar uitingsvorm
Via zijn uitlaatklep skateboarden kwam Klaas Lageweg in aanraking met straatkunst, op achttienjarige leeftijd. “Vroeger hoorde het echt bij een subcultuur, terwijl je nu zelfs in de Libelle kan lezen over de nieuwste street art tours. Van die enorme muren trokken me aan. Tekenen deed ik altijd al, maar de rest van de skills en het ondernemerschap heb ik mezelf aangeleerd. Deze kunst is echt mijn uitingsvorm geworden en het is heel interessant om te kijken hoe mijn werk in een omgeving past.”

Contrast en clash
Als Klaas zijn eigen werk zou moeten typeren, is er steeds meer een boodschap in zijn street art gaan zitten. Het steeds vernieuwen van zijn perspectief helpt hem daarbij: zo maakt hij dieren, portretten van mensen en de laatste tijd juist meer stillevens. En dat alles in zijn karakteristieke stijl: “Het is rauw, abstract en op een grappige manier kinderlijk. Dat combineer ik dan met heel realistische en juist een grafische vorm die bestaat uit pixels en lijnen. Ik probeer contrasterende vormen met elkaar te laten clashen. Dan wordt het pas echt interessant.”

Foto’s door Klaas Lageweg

MEET ME AT THE LIGHTHOUSE
De opdracht voor het project NoordBaak was vrij, behalve dat het een link moest hebben met de locatie. Omdat Klaas zelf uit het noorden van het land komt, voelde hij direct een connectie met het woord ‘NoordBaak’:

“Ik dacht meteen aan wonen, water, het noorden, licht en thuiskomen. Dat kan je heel ruim interpreteren en dat heb ik geprobeerd te combineren in het kunstwerk. Op het muurtje dat je ziet onder de kraan heb ik zelf ook ooit gepaint. Verder vond ik het interessant om de loodsen erachter erin te verwerken.” Het trok veel bekijks toen Klaas het werk live maakte op groot doek, in museum STRAAT. Uiteindelijk is het de bedoeling dat het in één van de centrale ruimtes van NoordBaak komt te hangen, waar bewoners elkaar ontmoeten. Klaas zegt hierover: “Ik denk dat het werk heel goed gaat werken bij het gebouw. Mijn werk is rauw, abstract en heeft veel druipers. In deze context is dat een match made in heaven, want het draagt bij aan het contrast van de werf. Ik denk dat daar nog wel meer uit gaat komen.”

‘Raw beauty’ NDSM
Klaas blijft erbij dat ‘raw beauty’ de beste omschrijving is van de NDSM-werf. Rauw is interessanter dan comfort. Mensen die de erg in de watten worden gelegd, kakken in, waardoor er niks nieuws meer ontstaat. Daarom zou ik niet teveel aan de werf willen veranderen. Je moet sommige historische plekken wel in ere houden. Cultuur is maar beperkt maakbaar, dus moet je oppassen met wat je weghaalt. Met dit kunstwerk proberen we toch cultuur te scheppen door iets nieuws toe te voegen. Soms brengen grote belangen van partijen ook juist creaties voort.

De bouw van project NoordBaak is afgelopen zomer begonnen. De oplevering staat gepland in 2026.

Hoera, alle 71 koopappartementen in De Groote Kaap en De Kleine Kaap in project NoordBaak zijn verkocht! Vanaf start verkoop in mei meldden zich in recordtijd meer dan 1.000 belangstellenden. NoordBaak bleek een buitengewone aantrekkingskracht te hebben op (jonge) starters, stellen en gezinnen, die op zoek zijn naar modern wooncomfort aan het IJ.

De aannemer is intussen gestart met de eerste bouwactiviteiten. In Q1 van 2026 wordt NoordBaak (prognose) opgeleverd.

Met project Buurtverbinders willen broedplaats Treehouse NDSM en kook-collectief Tuindorp Deli-cious de historische verbinding tussen de NDSM-werf en de bewoners van Tuindorp-Oostzaan opnieuw tot leven brengen. Vorig jaar dienden zij hun plan in bij de gemeente en kregen ze voldoende stemmen en het bijbehorende buurtbudget vanuit de gemeente. Dit jaar gingen ze echt van start. Adriaan, een van de oprichters van Treehouse NDSM, deelt zijn ervaringen.

Treehouse NDSM begon in 2005 in de scheepsbouwloods en creëerde later hun eigen plek met omgebouwde oude containers tot ateliers. Je herkent ze direct, de kleurrijke zeecontainers op het NDSM-Plein die worden verhuurd aan allerlei kunstenaars. “In onze missie staat expliciet dat we geen geïsoleerde kunstbubbel willen zijn. Bij onze evenementen is iedereen welkom. Maar in het betrekken van bewoners uit de oude buurten steken we graag extra moeite,” vertelt Adriaan.

Over Buurtverbinders
Het project Buurtverbinders ontstond al vrij snel toen Rhea van Tuindorp Deli-cious aanklopte bij Treehouse NDSM met het idee om de historische verbinding tussen de NDSM-werf en de bewoners van Tuindorp-Oostzaan te heractiveren. “Samen werkten we aan de uitwerking en het schrijven van de aanvraag en begroting. In ons voorstel werken kunstenaars samen met de bewoners aan kunstprojecten, om de buurt mooier en leuker te maken. De resultaten worden iedere keer tentoongesteld in de buurt, vergezeld van lekker eten van Tuindorp Deli-cious”, aldus Adriaan.

Kunst met een betekenis
“Over het algemeen willen onze huurders (kunstenaars in Treehouse) heel graag iets doen met de buurt. Toen zij een projectvoorstel konden doen voor Buurtverbinders, kwamen er meer dan 15 ideeën binnen. Een deel daarvan woont zelf in de buurt. Uiteindelijk werden er 4 kunstenaars geselecteerd om hun project met de wijk uit te voeren. Zo ontstond er een muurschildering op de dichtgetimmerde viswinkel op het Zonneplein en ging schilder Marius op zoek naar herinneringen en verhalen over de NDSM-werf. Ook konden mensen hun favoriete plek in Tuindorp-Oostzaan indienen, waarmee illustrator Rachelle nu een plattegrond maakt door de ogen van de mensen die er wonen. Het vierde project loopt op dit moment nog: er is een lied in de maak over Tuindorp-Oostzaan en NDSM.”

In contact met de buurt
Adriaan vertelt dat hij wist dat ze de bewoners van NDSM en Tuindorp-Oostzaan (nog) niet via hun eigen sociale kanalen gingen bereiken. “Hopelijk gaat dat door dit soort projecten wel groeien”, zegt Adriaan. Voor nu moesten ze het van offline middelen hebben. Ze hebben huis-aan-huis geflyerd, posters opgehangen bij ondernemers en ingespeeld op bestaande appgroepen. Ook de mond-tot-mondreclame van Tuindorp Deli-cious speelde een belangrijke rol.

Feestelijke afsluiting
Op 30 september van 15.00 tot  20.00 uur staat er een feestelijke bijeenkomst gepland op het Zonneplein. Hier worden alle resultaten van de projecten – van muurschildering tot een levensgrote kaart – tentoongesteld en het lied gezongen door buurtbewoners. Daarnaast is het de bedoeling dat het ook gewoon een buurtfeestje wordt, waar iedereen kan komen kijken. Er is muziek en Tuindorp Deli-cious verzorgt wederom de catering. En het blijft niet bij dit project. Als het aan de initiatiefnemers ligt, volgen er de komende jaren meer projecten om de banden tussen NDSM met de oude wijken van Noord structureel te versterken. Dat vraagt namelijk om een langdurige betrokkenheid.